Budowa ukulele
Znajomość budowy ukulele jest podstawową wiedzą, którą powinieneś zdobyć. Musisz wiedzieć jak dbać kondycję instrumentu oraz sprawdzić czy nie potrzebuje profesjonalnego ustawienia lub naprawy u lutnika (osoba specjalizująca się w serwisowaniu instrumentów).
Poniżej rysunek z opisem poszczególnych elementów ukulele:
Jak widać na rysunku – ukulele składa się z 3 głównych elementów: główki, gryfu i korpusu.
Główka
To na niej zamontowane są klucze, które służą do strojenia. Siodełko (próg zerowy) jest miejscem, gdzie główka łączy się z gryfem. W górnej części główki lub w punkcie centralnym producent najczęściej umieszcza logo swojej firmy.
Gryf
Jest to obszar, gdzie lewa ręka jest aktywna. Na gryfie znajduje się drewniana podstrunnica, na której nabite są metalowe progi. Pamiętaj, że naciskasz struny na obszarze między progami. W praktyce – dla lutnika próg oznacza metalową część, którą będzie serwisować, a dla muzyka próg to pole, gdzie umieszcza się palec. Na podstrunnicy znajdziesz markery – dzięki nim szybciej zapamiętasz numer progu. Markery pełnią także funkcję ozdobną.
Korpus
Odpowiedzialny jest za wzmocnienie dźwięku i znacząco wpływa na brzmienie instrumentu (m.in. kształt korpusu oraz materiał z jakiego jest zrobiony). Dźwięk wydobywa się przez otwór rezonansowy, a wokół niego niektóre ukulele mają ozdobną rozetę. Charakterystycznym elementem korpusu jest drewniany mostek. Na nim umieszczony jest podstawek pod struny – odpowiada za to, jak wysoko zawieszone są struny, co wpływa na wygodę gry.
Grasz na ukulele? Sprawdź jak szybko i skutecznie zwiększyć swoje umiejętności!
Dowiedz się jakie błędy popełniają początkujący i wyeliminuj nawyki, które mogą blokować Twój rozwój.
Przygotowałem dla Ciebie duży poradnik w formie e-Booka. 14 stron konkretnej wiedzy + lista narzędzi (aplikacje i programy), których używam do nauki gry na ukulele.
—-> POBIERZ DARMOWY PORADNIK <—-
FAQ
Jaki rozmiar ukulele będzie odpowiedni dla mnie?
Ukulele występuje w czterech rozmiarach – sopran, koncert, tenor i baryton. Rozmiar liczony jest w calach lub centymetrach. Wielkość instrumentu ma wpływ m.in. na brzmienie oraz wygodę gry. Osobiście polecam naukę gry rozpocząć od korpusu typu koncert lub tenor – moim zdaniem jest to najlepszy wybór na początek. Tenor brzmi głębiej niż koncert oraz palce będą mieć więcej miejsca na podstrunnicy. Baryton brzmieniem przypomina gitarę. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić instrument i spróbować czegoś nowego.
Jaki strój ukulele wybrać?
Większość utworów zaaranżowana jest pod popularny strój gCEA. Jego inna nazwa to C6 z wysokim dźwiękiem G. Właśnie od tego stroju zacznij naukę na ukulele. W przyszłości możesz sprawdzić inne stroje. Jeśli strunę G nastroisz oktawę niżej to otrzymasz strój o nazwie „niskie G” (low G). Inna popularna koncepcja to kanadyjskie D6. Stroimy wtedy do dźwięków aDF#B. W ukulele barytonowym struny najczęściej nastrojone są do dźwięków DGBE czy tak jak w gitarze bez dwóch strun basowych. Alternatywnych strojów jest oczywiście więcej, ale poznasz je później.
Co wpływa na wygodę gry na ukulele?
Przede wszystkim akcja strun. Jest to wysokość strun nad progami mierzona w milimetrach. O akcji strun decyduje wysokość podstawka pod struny, ugięcie gryfu oraz wysokość strun na siodełku. W dalszej kolejności na wygodę wpływa ogólne wykonanie ukulele oraz kształt korpusu i gryfu. Dlatego w miarę możliwości warto kupować ukulele osobiście pod okiem doświadczonej osoby.
Jak bezpiecznie przechowywać ukulele?
Futerał zagwarantuje dłuższe życie instrumentu. Tańszą, ale mniej bezpieczną opcją jest miękki pokrowiec. Przy zakupie sprawdź czy jest wyposażony w gąbkę – sam materiał zapewnia niewystarczającą ochronę. Ukulele nie lubi nagłych zmian temperatur oraz wilgotności – drewno może zacząć pracować. Dobrym pomysłem jest zakup higrometru (urządzenie, które mierzy wilgotność) i kontrolowania wilgotności powietrza w pokoju. Jeśli utrzymasz wilgotność między 40-60% nic złego się nie wydarzy. Zimą nie stawiaj ukulele przy grzejniku / kominku. Nigdy nie zostawiaj ukulele na cały dzień w bagażniku samochodu.
Kiedy oddać ukulele do lutnika?
Gdy gra na ukulele jestutrudniona i nie wynika to z braku techniki gry. Z boku podstrunnicy wystają progi, powodując zadrapania dłoni. Po zagraniu dźwięku na progach słyszysz nieprzyjemne brzęczenie – również musisz mieć pewność, że to nie jest spowodowane brakiem umiejętności wydobycia dźwięku. Głębokie uszkodzenia w drewnie – odklejający się mostek, pęknięcia. Jeśli źle pracują klucze to ukulele nie trzyma stroju.
Czy oprócz instrumentu muszę coś jeszcze kupić?
Potrzebujesz stroik (wystarczy program w telefonie) oraz zapasowy komplet strun. Jeśli w przyszłości nie chcesz grać tylko palcami to kup kostkę (piórko).
Jak dobrać odpowiedni komplet strun do ukulele?
Oferta strun do ukulele jest obszerna. Struny różnią się grubością, twardością, materiałem z którego są wykonane oraz oczywiście marką. Struny dobieramy pod konkretny strój ukulele (np. GCEA z wysokim lub niskim G) oraz wielkość korpusu. Nie każdy komplet strun jest uniwersalny. Struny C oraz G mogą mieć metalową owijkę. W praktyce każdy instrument gra inaczej na różnych kompletach strun. Najlepiej samemu przetestować, która opcja jest dla Ciebie najlepsza. Na początek zerknij na standardowe komplety struny popularnych i zaufanych firm – np. D’Addario lub Aquila . Przykład: masz ukulele koncertowe i grasz w stroju gCEA? Sprawdź D’Addario Clear Nylon Concert. Inny przykład: masz ukulele tenorowe i grasz w stroju GCEA z obniżonym G? Sprawdź Aquila New Nylgut Tenor Low G.
Po czym poznać, że struny nadają się do wymiany?
Instrument może nie trzymać stroju, a brzmienie jest matowe bez blasku. Na powierzchni strun są ślady zużycia. Jeśli struny mają metalową owijkę to owijka z czasem ulega przebarwieniu i uszkodzeniu.
Czy mogę samemu zmienić struny?
Oczywiście – nauka wymiany strun jest wręcz zalecana. Im szybciej opanujesz umiejętność tym lepiej. Usługa w sklepie lub u lutnika może kosztować nawet 30zł. Wymiana strun nie jest prostą operacją i wymaga praktyki.
Prawidłowa pozycja / trzymanie ukulele
W praktyce wszystko zależy od Twojej budowy ciała. Różnimy się np. długością palców, grubością kości czy sprawnością stawów. Musisz eksperymentować i szukać najlepszej opcji dla Ciebie.
Najbardziej popularne sposoby trzymania ukulele:
- Pozycja siedząca: ukulele na prawej nodze.
- Pozycja stojąca: ukulele oparte o klatkę piersiową.
- Pozycja stojąca: z wykorzystaniem paska.
Kilka podstawowych zasad:
- „Przytul” ukulele do klatki piersiowej lub do brzucha. Taki chwyt zapewni stabilną pozycję – ukulele nie będzie przemieszczać się podczas gry.
- Przedramię połóż na górną część korpusu w taki sposób, aby palce prawej dłoni ułożyły się w okolicy łączenia gryfu z korpusem. Jest to najlepsze miejsce do uderzania w struny.
- Zwróć uwagę na łokieć prawej ręki. Powinien być ugięty pod kątem ok. 90 stopni.
- Łokieć lewej ręki nie powinien dotykać boku Twojego brzucha – taka pozycja będzie blokować ruchy lewej ręki.
- Bądź zrelaksowany. Wyeliminuj niepotrzebne spięcia mięśni i nienaturalne ruchy.
- Im większe ukulele tym trudniej gra się na stojąco. Do tenoru lub barytonu możesz użyć paska.
- Dobrym nawykiem jest ćwiczenie przed lustrem. Spójrz na swoją postawę i poprawiaj na bieżąco błędy.
Jeśli zastosujesz się do powyższych instrukcji to poczujesz się z ukulele komfortowo i nie będzie Ci wypadać z rąk. Nie dociskamy mocno płyty wierzchniej, ponieważ tłumi rezonans.
autor: Piotr Słapa